Odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o upadłość

Kiedy złożyć wniosek o upadłość

Przedsiębiorca, ma obowiązek złożyć do sądu wniosek o upadłość w terminie 30 dni od powstania stanu niewypłacalności. Niewypłacalność to stan, w którym przedsiębiorca utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Prawo wprowadza także 2 domniemania powstania niewypłacalności. Jedno dotyczy tzw. przesłanki płynnościowej niewypłacalności, a drugie przesłanki majątkowej niewypłacalności. Więcej o obu tych domniemaniach pisałem w artykule „Upadłość firmy„. Ustalenie momentu powstania w firmie stanu niewypłacalności jest istotne pod kątem odpowiedzialności osób nią zarządzających za niezgłoszenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości. Z niezachowaniem tego terminu wiąże się bowiem kilka rodzajów odpowiedzialności, o których piszę poniżej.

Odpowiedzialność karna za niezłożenie wniosku o upadłość

Zgodnie z art. 586 Kodeksu spółek handlowych:

„Kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki

– podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”

Odpowiedzialność karną z tego artykułu ponosić mogą: członkowie zarządu spółki oraz likwidatorzy.

Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezłożenie wniosku o upadłość

Osoby odpowiedzialne za złożenie wniosku o upadłość ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie, chyba że nie ponoszą winy. Osoby te mogą też uwolnić się od odpowiedzialności, w szczególności jeżeli wykażą, że w terminie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości:

otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo;
zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

W przypadku dochodzenia odszkodowania przez wierzyciela niewypłacalnego dłużnika domniemywa się, że szkoda, której może dochodzić od osób odpowiedzialnych za niezłożenie wniosku o upadłość, obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika.

Warto też wskazać, że osoby zarządzające firmą, nie ponoszą odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

Odpowiedzialność za niespłacone zobowiązania

Zgodnie z art. 299 Kodeksu spółek handlowych, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Oznacza to, że członkowie zarządu odpowiadają swoim osobistym majątkiem za niespłacone zobowiązania spółki.

Członek zarządu może się uwolnić od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:

we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości;
lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo;
niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo;
pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.

Powyższe zasady odpowiedzialności stosuje się także odpowiednio do likwidatorów spółki z o.o., z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd.

Jak zatem widać, złożenie w wymaganym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości uwalnia członków zarządu od osobistej odpowiedzialności za niespłacone zobowiązania spółki.

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe

Zgodnie z art. 116 Ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, prostej spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

nie wykazał, że:
a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, albo;
b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;
nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Za zaległości innych osób prawnych, niż wymienione powyżej (np. fundacji, stowarzyszenia), odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie organów zarządzających tymi osobami.

Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej

Zgodnie z art. 373 Prawa upadłościowego, sąd może orzec pozbawienie na okres od 1 do 10 lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby, która ze swojej winy:

będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo;
faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie, albo;
po ogłoszeniu upadłości nie wydała lub nie wskazała majątku, ksiąg rachunkowych, korespondencji lub innych dokumentów upadłego, w tym danych w postaci elektronicznej, do których wydania lub wskazania była obowiązana z mocy ustawy, albo;
jako upadły po ogłoszeniu upadłości ukrywała, niszczyła lub obciążała majątek wchodzący w skład masy upadłości, albo;
jako upadły w toku postępowania upadłościowego nie wykonała innych obowiązków ciążących na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądu albo sędziego-komisarza, albo też w inny sposób utrudniała postępowanie.

Mimo zaistnienia przesłanki, o której mowa w pkt 1 powyżej, sąd może oddalić wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli został złożony wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego, a rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli jest nieznaczny.

Podsumowanie

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w wymaganym terminie uwalnia przedsiębiorcę od całego szeregu odpowiedzialności, poczynając od odpowiedzialności majątkowej, a kończąc na odpowiedzialności karnej oraz zakazie prowadzenia działalności gospodarczej. W związku z tym ważne jest, by w porę ocenić, czy w firmie powstał stan niewypłacalności, który zobowiązuje do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Złożenie wniosku w terminie chroni przedsiębiorcę przed ewentualną odpowiedzialnością.

Jeżeli interesują Cię bieżące treści z zakresu prawa upadłościowego, zapraszam do polubienia profilu Kancelarii na Facebooku.