Prawa wierzycieli w upadłości konsumenckiej

Co może wierzyciel w upadłości konsumenckiej

Upadłość konsumencka to dla dłużnika szansa na wyjście z długów. Po drugiej stronie stoją natomiast wierzyciele, którzy nie uzyskają już całości należnych im pieniędzy. Jednym z celów ostatniej nowelizacji Prawa upadłościowego było zmniejszenie nadzoru sędziów-komisarzy nad tokiem postępowania i przekazanie szerszych kompetencji syndykom. Miało to usprawnić i przyśpieszyć pracę sądów upadłościowych. Ustawodawca przewidział jednak określone prawa wierzycieli, by ci mogli kontrolować przebieg postępowania upadłościowego dłużnika i tym samym bronić swoich praw.

Wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości konsumenta

W przypadku konsumenta obowiązuje generalna zasada, że tylko dłużnik może złożyć wniosek o ogłoszenie swojej upadłości. Zupełnie inaczej jest w przypadku upadłości przedsiębiorcy, gdzie wierzyciele mogą złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości swojego dłużnika. Prawo przewiduje jednak pewien wyjątek. Wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenta, jeżeli ten był przedsiębiorcą i zaprzestał prowadzenia działalności, ale od wykreślenia z rejestru nie minął jeszcze 1 rok. W takiej sytuacji postępowanie toczy się na podstawie przepisów o upadłości konsumenckiej. Sytuacja ta dotyczy także byłych wspólników osobowych spółek handlowych oraz osób, które faktycznie prowadziły działalność gospodarczą, pomimo tego, że nie dokonały jej zgłoszenia w żadnym rejestrze.

Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym

Najważniejszym uprawnieniem wierzyciela w upadłości konsumenckiej jest możliwość dokonania zgłoszenia wierzytelności. W przeciwnym wypadku wierzyciel nie zostanie ujęty w planie spłaty wierzycieli, a jego dług ulegnie umorzeniu. O tym jak zgłosić swoją wierzytelność pisałem w artykule „Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym”. Jeżeli natomiast spóźniłaś/eś się z dokonaniem zgłoszenia w wymaganym terminie, pomocny może być dla Ciebie artykuł „Zgłoszenie wierzytelności po terminie”.

Stanowisko wierzyciela co do projektu planu spłaty

Po przeprowadzeniu likwidacji majątku dłużnika, syndyk przedstawia sądowi projekt planu spłaty wierzycieli wraz z uzasadnieniem. Projekt jest przesyłany także wierzycielom, którzy mogą zająć wobec niego swoje stanowisko. To bardzo ważne uprawnienie wierzyciela, który może na przykład wykazywać, że:

upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań – co jest przesłanką do odmowy oddłużenia;
upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa – co jest przesłanką do wydłużenia planu spłaty na okres nawet do 7 lat.

Wierzyciel ma więc realny wpływ na decyzję sądu w przedmiocie umorzenia długów upadłego albo wydłużenia planu spłaty wierzycieli (co będzie skutkować wyższym zaspokojeniem wierzycieli). Jeżeli wierzyciel chce osobiście przedstawić sądowi argumenty za odmową umorzenia długów upadłego, może złożyć wniosek o przeprowadzenie rozprawy. W takiej sytuacji sąd musi przeprowadzić rozprawę i wysłuchać wierzyciela przed podjęciem decyzji w przedmiocie ustalenia planu spłaty.

Warto także pamiętać, że jeżeli upadły nie wykonuje obowiązków określonych w planie spłaty (np. nie spłaca należnych wierzycielom rat), wierzyciel może złożyć do sądu wniosek o uchylenie planu spłaty, co będzie jednoznaczne z odmową umorzenia długów.

Wniosek o ustalenie planu spłaty

Jeżeli upadły jest niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, ale niezdolność ta nie ma charakteru trwałego, sąd może warunkowo umorzyć zobowiązania upadłego. Okres warunkowego umorzenia wynosi 5 lat. Więcej o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego pisałem w artykule „Upadłość konsumencka bez planu spłat”. W okresie warunkowego umorzenia wierzyciel może złożyć do sądu wniosek o ustalenie planu spłaty, jeżeli dłużnik odzyskał zdolność zarobkową do dokonywania chociażby minimalnych spłat na rzecz wierzycieli. Wierzyciel może więc monitorować sytuację dłużnika i nie dopuścić go umorzenia zobowiązań upadłego bez dokonywania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli.

Zaskarżenie rozstrzygnięć sądu

Wierzyciel może złożyć zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie:

ustalenia planu spłaty wierzycieli;
umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli;
warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli

– jeżeli zdaniem wierzyciela rozstrzygnięcie sądu krzywdzi wierzycieli (na przykład raty określone w planie spłaty są za niskie).

Od postanowienia sądu II instancji, wydanego na skutek wniesienia zażalenia, wierzyciel może wnieść jeszcze skargę kasacyjną.

Wierzyciel może także złożyć zażalenie na postanowienie sądu o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzenia zobowiązań upadłego. Jest to bardzo istotne, gdyż postanowieniem tym sąd formalnie umarza długi upadłego.

Skarga na czynność syndyka

Wierzyciel może wnieść skargę na czynności syndyka, jeżeli jego prawa zostały naruszone lub zagrożone. Skargę wnosi się do sądu upadłościowego, za pośrednictwem syndyka. Skarga może dotyczyć nie tylko działań, ale także zaniechań syndyka. Poprzez możliwość wniesienia skargi na czynności syndyka, wierzyciele uzyskują możliwość sprawowania pieczy nad przebiegiem postępowania upadłościowego.

Podsumowanie

Pomimo tego, że najnowsze zmiany w prawie upadłościowym ograniczyły rolę sądu i przyznały większe uprawnienia syndykowi, wierzyciele posiadają szereg uprawnień, które pozwalają im bronić swoich praw. Aktywny wierzyciel w postępowaniu upadłościowym może doprowadzić do odmowy oddłużenia upadłego albo chociażby do wydłużenia planu spłat. Wierzyciel może także kontrolować czynności syndyka i w razie potrzeby wnieść skargę na działania lub zaniechania syndyka. Wszystkie działania wierzyciela powinny zmierzać do najważniejszego dla niego celu, tj. uzyskania jak najwyższego stopnia spłaty swoich długów z majątku upadłego.

Jeżeli interesują Cię bieżące treści z zakresu prawa upadłościowego, zapraszam do polubienia profilu Kancelarii na Facebooku.