Radca Krzysztof Olechno

Upadłość a sprawa sądowa

upadlosc-a-postepowanie-sadowe

Ogłoszenie upadłości a postępowania sądowe

Ogłoszenie upadłości wpływa na sprawy sądowe prowadzone z udziałem upadłego. Co do zasady prowadzenie wszelkich spraw sądowych upadłego przejmuje syndyk. Po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Syndyk prowadzi postępowania w imieniu własnym, lecz na rzecz i ze skutkami dla upadłego.

Od tej generalnej zasady istnieją wyjątki. Po pierwsze, jeżeli postępowanie sądowe nie dotyczy masy upadłości, to prowadzi je sam upadły (bez udziału syndyka). Po drugie, syndyk nie występuje w imieniu upadłego w sprawach sądowych dotyczących:

  1. należnych od upadłego alimentów;
  2. należnych od upadłego rent z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo utratę żywiciela oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.

Pozew przed ogłoszeniem upadłości

Jeżeli wierzyciel wniósł przeciwko upadłemu sprawę sądową, a sprawa ta nie zakończyła się przed ogłoszeniem upadłości, to postępowanie sądowe ulega zawieszeniu. Zgodnie bowiem z art. 174 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego („kpc”), sąd zawiesza postępowania z urzędu, jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe. Jednocześnie sąd wzywa syndyka do udziału w sprawie. Zawieszenie wywiera skutek od chwili ogłoszenia upadłości. Jeżeli po ogłoszeniu upadłości, a przed zamknięciem rozprawy, sąd wydał jakiekolwiek orzeczenia, zobowiązany jest je uchylić.

Wniesienie sprawy o zapłatę do sądu nie zwalnia wierzyciela z obowiązku zgłoszenia wierzytelności syndykowi. O tym, jak zgłosić wierzytelność, a także jakie wierzytelności muszą zostać zgłoszone, a jakie syndyk weźmie pod uwagę z urzędu, przeczytasz w artykule „Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym„.

Jeżeli sprawę sądową wszczęto przed ogłoszeniem upadłości i dotyczy ona wierzytelności, która podlega zgłoszeniu, postępowanie sądowe może zostać podjęte tylko w przypadku, gdy w postępowaniu upadłościowym wierzytelność ta po wyczerpaniu trybu określonego ustawą nie zostanie umieszczona na liście wierzytelności. Tryb przewidziany ustawą Prawo upadłościowe to m.in. złożenie sprzeciwu do listy wierzytelności. Więcej o tym, jak złożyć sprzeciw przeczytasz w artykule „Sprzeciw do listy wierzytelności„.

Podjęcie postępowania zawieszonego na skutek ogłoszenia upadłości jest zatem możliwe tylko w przypadku, gdy syndyk odmówi uznania wierzytelności na liście wierzytelności, a wierzyciel wyczerpie tryb zaskarżenia przewidziany ustawą. Jeżeli natomiast syndyk uzna na liście wierzytelność, której dotyczy postępowanie sądowe, wyciąg z zatwierdzonej prawomocnie listy wierzytelności stanowić będzie tytuł egzekucyjny, zrównany mocą z wyrokiem sądu. W takiej sytuacji sąd umorzy postępowanie o zapłatę, wszczęte przed ogłoszeniem upadłości. Zatwierdzona lista wierzytelności zastępuje bowiem wyrok sądu.

Pozew po ogłoszeniu upadłości

Wniesienie pozwu po ogłoszeniu upadłości jest dopuszczalne. W zależności od sprawy pozwanym jest syndyk lub też sam upadły. Jeżeli pozew dotyczy należnych od upadłego alimentów albo też należnych od upadłego rent z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia albo utratę żywiciela oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę – wtedy pozwanym jest upadły. W pozostałych przypadkach pozwanym jest syndyk, oczywiście, jeżeli sprawa dotyczy masy upadłości. Trzeba bowiem zwrócić uwagę, że roszczenie mogło powstać przed ogłoszeniem upadłości, ale nie podlega zaspokojeniu z masy upadłości. W takiej sytuacji nie należy dokonywać zgłoszenia na listę wierzytelności, ale pozwać upadłego (nie syndyka). Dotyczy to m.in. następujących roszczeń:

  1. roszczenia majątkowe odnoszące się do mienia niewchodzącego do masy upadłości;
  2. roszczenia, które ze względu na swój charakter nie posiadają zaspokojenia z masy (np. o zaniechanie wynikające z praw bezwzględnych);
  3. roszczenia dotyczące praw niezbywalnych (np. służebności osobiste, prawo dożywocia);
  4. roszczenia dotyczące majątkowych praw podmiotowych związanych ściśle z osobą dłużnika (np. prawo do firmy, w której mieści się nazwisko upadłego, autorskie prawa osobiste).

Przed pozwaniem syndyka, trzeba rozróżnić, czy dane roszczenie podlega zgłoszeniu do masy upadłości, czy też nie. To znaczy czy właściwy jest pozew, czy zgłoszenie wierzytelności. Generalnie, wierzytelności podlegające zaspokojeniu w postępowaniu upadłościowym możemy podzielić na 2 kategorie:

  1. wierzytelności upadłościowe, tzn. wierzytelności majątkowe powstałe przed ogłoszeniem upadłości;
  2. wierzytelności w stosunku do masy upadłości, czyli wierzytelności majątkowe powstałe po ogłoszeniu upadłości, wynikające z reguły z czynności syndyka.

Jeżeli roszczenie podlega zgłoszeniu do masy upadłości (powstało przed ogłoszeniem upadłości), nie należy wnosić pozwu, ale trzeba dokonać zgłoszenia wierzytelności. Sporządzenie i wniesienie pozwu jest bezcelowe, gdyż sąd i tak nie rozpatrzy sprawy. Według najnowszego orzecznictwa sąd powinien przekazać taki pozew jako zgłoszenie wierzytelności. Istnieją też orzeczenia sądów mówiące o konieczności odrzuceniu pozwu.

Jeżeli natomiast roszczenie powstało po ogłoszeniu upadłości i nie podlega zgłoszenia na listę wierzytelności, możliwe jest pozwanie syndyka. Taka sytuacja nie różni się w zasadzie niczym on normalnego powództwa sądowego, za wyjątkiem tego, że za upadłego działa syndyk.

Upadłość konsumencka a pozew o zapłatę

Pozew po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej podlega takim samym zasadom jak opisane w rozdziałach powyżej. Takimi samymi zasadami rządzi się też wpływ upadłości konsumenckiej na postępowania sądowe. Wynika to z faktu, że stosowane są takie same przepisy. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej a postępowanie sądowe to zatem temat analogiczny jak wpływ upadłości na postępowanie sądowe przedsiębiorców. Taki sam jest wpływ upadłości konsumenckiej na postępowania cywilne. Pozew przeciwko upadłemu po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej jest zatem możliwy, natomiast należy za każdym razem przeanalizować, czy właściwą drogą jest pozew, czy też zgłoszenie wierzytelności do syndyka.

Nakaz zapłaty po ogłoszeniu upadłości

Jeżeli nakaz zapłaty został wydany przed ogłoszeniem upadłości, wierzyciel powinien zgłosić swoją wierzytelność syndykowi. Pomimo wydania nakazu, syndyk nie uwzględni go na liście z urzędu chyba, że nakaz dotyczy określonych kategorii wierzytelności. O tym jakie wierzytelności muszą zostać zgłoszone przez wierzyciela, a jakie syndyk weźmie pod uwagę z urzędu, przeczytasz w artykule „Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym„.

Jeżeli nakaz jest prawomocny wiąże on syndyka. Syndyk powinien umieścić wierzytelność na liście w takiej wysokości, jaka wynika z prawomocnego nakazu (oczywiście po dokonaniu zgłoszenia przez wierzyciela). Natomiast jeżeli nakaz nie uprawomocnił się przed ogłoszeniem upadłości, syndyk może uznać wierzytelność na liście w innej wysokości niż wynikająca z nakazu, a nawet odmówić jej uznania w całości.

Jeżeli nakaz został wydany po ogłoszeniu upadłości, to powinien on zostać uchylony. Należy jednakże pamiętać o konieczności wniesienia sprzeciwu/zarzutów do nakazu zapłaty wraz ze wskazaniem, że wobec pozwanego ogłoszono upadłość.

Nadanie klauzuli wykonalności po ogłoszeniu upadłości

Ogłoszenie upadłości dłużnika nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności. Należy jednak pamiętać, że po dniu ogłoszenia upadłości niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości. W związku z powyższym, występowanie o klauzulę wykonalności może się okazać bezcelowe. Prowadzenie egzekucji przeciw syndykowi jest bowiem niemożliwe.

Jeżeli interesują Cię bieżące treści z zakresu prawa upadłościowego, zapraszam do polubienia profilu Kancelarii na Facebooku.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *