Poręczenie a upadłość

Odpowiedzialność poręczyciela

Poręczenie jest często stosowaną metodą zabezpieczenia zobowiązań. W obrocie najczęściej wymagają go banki, kiedy udzielają kredytów i pożyczek. Często poręczycielami stają się osoby z najbliższej rodziny lub przyjaciele.
Poprzez udzielenie poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela spłacić dług na wypadek, gdyby główny dłużnik nie wykonał swojego zobowiązania. Poręczyciel odpowiada nie tylko za zobowiązanie główne (np. kwota kredytu), ale także za wszelkie świadczenia uboczne, jak na przykład odsetki za opóźnienie. Generalnie, jeżeli poręczyciel spłaci wierzyciela, może potem żądać od dłużnika zwrotu zapłaconej kwoty. Wynika to z faktu, że zgodnie z art. 518 par. 1 pkt 1 Kodeksu cywilnego, poręczyciel wstępuje w prawa wierzyciela, do wysokości dokonanej zapłaty. Poręczyciel z chwilą dokonania spłaty staje się zatem wierzycielem dłużnika. Upadłość dłużnika zmienia jednak te generalne zasady, o czym poniżej.

Poręczenie a upadłość dłużnika

Co należy zrobić, gdy poręczyciel spłacił dług za dłużnika, a następnie dłużnik ogłosił upadłość ? W takiej sytuacji poręczycielowi powinien dokonać zgłoszenia wierzytelności do syndyka. O tym jak dokonać zgłoszenia wierzytelności przeczytasz we wpisie „Zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym„. Syndyk umieści wierzytelność na liście w takiej wysokości w jakiej poręczyciel zaspokoił wierzyciela.

Upadłość konsumencka a poręczenie

Jednymi z najczęściej umarzanych długów w upadłości konsumenckiej są długi z tytułu kredytów i pożyczek udzielonych przez bank lub inne instytucje kredytowe. Bardzo często takie kredyty i pożyczki zabezpieczone są poręczeniem. Po skutecznym przeprowadzeniu upadłości konsumenckiej dług upadłego wobec banku przestaje istnieć. Jak natomiast wygląda odpowiedzialność poręczyciela w przypadku upadłości dłużnika ? Otóż zgodnie z prawem upadłościowym, ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego. Ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego jest skuteczne również w stosunkach pomiędzy upadłym, a poręczycielem, gwarantem i współdłużnikiem upadłego. Oznacza to, że w przypadku ogłoszenia upadłości dłużnika głównego wierzyciel (np. bank) i tak może żądać zapłaty całości długu od poręczyciela.

Upadłość konsumencka chroni zatem upadłego, ale nie jego poręczycieli. Również zakaz prowadzenia egzekucji przez komornika po ogłoszeniu upadłości dotyczy tylko upadłego, a nie poręczyciela. Wierzyciel może zatem dochodzić całości zapłaty od poręczyciela.

W przypadku ogłoszenia upadłości dłużnika, poręczyciel ma także ograniczone prawo do dochodzenia od niego roszczenia zwrotnego związanego ze spłaceniem jego długu. Zgodnie bowiem z prawem upadłościowym, ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie zobowiązań upadłego jest skuteczne również w stosunkach pomiędzy upadłym, a poręczycielem. Przykładowo, jeżeli w planie spłaty ustalono, że upadły jest zobowiązany spłacać na rzecz banku kwotę 300 zł miesięcznie przez 36 miesięcy, co daje łącznie 10.800 zł, to poręczyciel będzie mógł się ubiegać o zwrot tylko tej kwoty, nawet jeżeli spłacił dużo wyższy dług (np. 50.000 zł).

Sytuacja poręczyciela upadłego konsumenta jest zatem nie do pozazdroszczenia. Wierzyciel może bowiem wyegzekwować od poręczyciela cały dług, natomiast poręczyciel może żądać od upadłego dłużnika tylko tyle, ile zostanie ustalone w planie spłaty wierzycieli. Umorzenie zobowiązań upadłego nie wpływa bowiem na poręczenie. Po wykonaniu planu spłaty umorzeniu podlega także dług upadłego wobec poręczyciela. Upadły staje się wolny od zobowiązań. Poręczyciel natomiast sam może stać się niewypłacalny. Upadłość dłużnika nierzadko pociąga za sobą upadłość poręczyciela.

Upadłość konsumencka poręczyciela

Jeżeli niewypłacalność powstała na skutek udzielenia poręczenia za dług innej osoby lub też spółki, możliwe jest ogłoszenie upadłości poręczyciela. Taka sytuacja bardzo często występuje, gdy członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością poręcza osobiście za zobowiązanie spółki. W przypadku niewypłacalności spółki bank kieruje roszczenie do poręczyciela. Nierzadko ogromna kwota długu powoduje niewypłacalność poręczyciela.

Poręczenie wekslowe a upadłość

Celem zabezpieczenia kredytu lub pożyczki instytucje kredytowe mogą wymagać wystawienia weksla. Bardzo często jest to weksel in blanco. Weksel może zostać poręczony przez inną osobę. Mamy wtedy do czynienia z poręczeniem wekslowym, zwanym awalem. Awalista odpowiada z weksla, w przypadku gdyby wystawca weksla nie zrealizował zapłaty. W przypadku poręczyciela wekslowego znajdą zastosowanie takie samy zasady, jak wobec poręczyciela zwykłego. Tzn. uprawniony z weksla może dochodzić roszczenia wobec poręczyciela wekslowego, pomimo ogłoszenia upadłości wystawcy weksla. Poręczyciel wekslowy odpowiada za całość długu. Również roszczenie poręczyciela wekslowego wobec wystawcy weksla, w przypadku spłaty zadłużenia przez poręczyciela, jest ograniczone do kwot ustalonych w planie spłaty wierzycieli. Jednym słowem, upadłość wystawca weksla jest dobrodziejstwem dla upadłego, ale nie dla poręczycieli jego weksla.

Jeżeli interesują Cię bieżące treści z zakresu prawa upadłościowego, zapraszam do polubienia profilu Kancelarii na Facebooku.